همزمان با تلاش اسرائیل برای دستیابی به توافق سیاسی با حکومت احمد الشرع در سوریه، ده‌ها هزار یهودی سوری‌الاصل در اسرائیل، آمریکا و اروپا که خود یا والدین و اجدادشان در دهه‌های گذشته از آن کشور بیرون آمده بودند، برای سفر به سوریه بی‌تابی می‌کنند.
در پی سرنگونی حکومت اسد، شمار یهودیان باقی‌مانده در سوریه تا ۱۰ نفر ارزیابی شده است. یکی از آن‌ها به تازگی فوت و در سوریه به خاک سپرده شد. در آغاز جنگ داخلی سوریه در سال ۲۰۱۱ تعداد یهودیان در آن کشور تنها ۱۵ نفر بود.
گزارشگر واشینگتن‌پست که اخیراً به سوریه رفته بود، می‌گوید رقم شش نفر برای یهودیان باقی‌مانده رقم درستی است؛ چهار مرد و دو زن؛ در دهه‌های ۸۰ و ۹۰ عمر خود و جوان‌ترین‌شان، بخور سیمانتوب ۷۵ ساله است که نقش رهبری جامعه را هم برعهده دارد.
زندگی این گروه کوچک از یهودیان سوریه در نخستین روزهای سقوط حکومت بشار اسد مورد توجه خبرنگاران خارجی قرار گرفت، به‌ویژه زمانی که یکی از مشاوران ارشد احمد الشرع در برابر دوربین‌ها با آقای سیمانتوب دیدار کرد و به او قول داد که امنیت‌شان تأمین خواهد شد.
بخور سیمانتوب حرفی را که در ماه‌های گذشته به تمامی خبرنگاران خارجی زده بود، در گفت‌وگوی خود با روزنامه واشینگتن‌پست نیز تکرار کرد. او گفت که در طول حکومت ۵۱ سالهٔ حافظ و بشار اسد هرگز سوریه را ترک نکرد و آشکارا در دمشق به عنوان یک یهودی زندگی می‌کرد، به صراحت از آن با مردم و همسایه‌ها حرف می‌زد و همه نیز می‌دانستند که او یهودی است.
او با اشاره به مناسبات نزدیک گروه‌های مسلح فلسطینی با حکومت پدر و پسر اسد و وجود مراکز و دفاتر این گروه‌ها در دمشق، گفته است که با افتخار به یهودیت خود، هرگز از این گروه‌ها و یا زندان بدنام «صیدنایا» هراسی به دل راه نداد.
آقای سیمانتوب که مجرد و صاحب یک کارگاه دوخت لباس در منطقه‌ای صنعتی و یک فروشگاه لباس در خود دمشق است، برای بقیه یهودیان سالمند مواد غذایی تهیه می‌کند و به آن‌ها که همگی در نزدیکی هم زندگی می‌کنند هر روز سر می‌زند.
پیشنیهٔ تاریخی یهودیان در سوریه
یهودیان از دیرباز عمدتاً ساکن شهرهای دمشق و حلب بوده‌اند. بسیاری از یهودیان سوری که اکنون خود یا دو سه نسل بعدی‌شان در اسرائیل و آمریکا زندگی می‌کنند، تبار حلبی دارند. یهودیان کرد سوری، ساکن شهر قامشلی در شمال شرق سوریه در نزدیکی ترکیه بودند.
شمار یهودیان سوری در آغاز قرن بیستم حدود ۱۰۰ هزار نفر تخمین زده می‌شد.
اجداد آن‌ها در سرزمین زیر سلطهٔ عثمانی، از یهودیان اروپایی که در دوران «تفتیش عقاید» از کشورهایی چون اسپانیا گریخته بودند، استقبال کرده و در قرن هجدهم نیز میزبان شمار زیادی از یهودیانی شدند که از مناطقی در ایتالیا مانند سیسیل رفته بودند.
برخی از یهودیان سوریه در اواخر قرن نوزدهم برای جلوگیری از خدمت اجباری فرزندانشان در سپاه عثمانی و همچنین با توجه به وضعیت بد اقتصادی و تهاجم‌های گاه و بی‌گاه به محل زندگی و کنیسه‌های‌شان، سوریه را به سوی غرب ترک کردند.
استقلال سوریه موجب شورش‌های ضد یهودی شد و پس از تصویب قطعنامهٔ نوامبر سال ۱۹۴۷ در سازمان ملل برای تقسیم فلسطین تحت قیمومیت بریتانیا به دو کشور اسرائیل و فلسطینی، حمله به یهودیان به‌ویژه در دمشق و حلب تشدید شد، از جمله کنیسهٔ بزرگ حلب به آتش کشیده شد.
در زمان حکومت اسدها، یهودیان می‌توانستند آیین‌های دینی خود را به جای آورند اما تا اوایل دههٔ نود میلادی قرن بیستم اجازه خروج از کشور را نداشتند.
در سال ۱۹۹۲ زمانی که حکومت حافظ اسد در کنفرانس صلح با میانجی‌گری آمریکا شرکت کرد، ممنوعیت سفر برای یهودیان لغو شد و چهار هزار و ۵۰۰ نفر از یهودیانی که تا آن وقت در سوریه باقی مانده بودند، زادگاه خود را به سوی اسرائیل و عمدتاً آمریکا ترک کردند.
برخی از آن‌ها در آمریکا می‌گویند با وجود گذشته دهه‌ها همچنان به سبک زندگی سنتی خود وفادارند.
به نوشتهٔ واشینگتن پست، هر چند شمار کمی از یهودیان سوری‌تبار در آمریکا قصد بازگشت دائمی به سوریه را دارند اما برخی برای سفر به این کشور برنامه‌ریزی کرده‌اند. یکی از آن‌ها هنری حمرا است که خود زادهٔ سوریه است و وقتی کشورش را ترک کرد ۱۵ ساله بود.
هنری حمرا در پی سقوط حکومت بشار اسد و تصمیم دونالد ترامپ به لغو تحریم‌های سوریه، رهبری تلاش‌ها برای بازسازی و نوسازی اماکن مذهبی یهودیان سوریه را به دست گرفته است.
خبرگزاری رویترز نیز دو ماه پس از سقوط حکومت بشار اسد گزارش داد که حاخام یوسف حمرا و پسرش هنری، با سفر به سوریه با معاون وزیر خارجه در حکومت احمد الشرع دیدار کردند.
هنری حمرا ماه فوریه به رویترز گفت حکومت جدید تعهد خود را به حفظ میراث یهودیان اعلام کرده است.
کنیسهٔ بزرگ یهودیان دمشق تا به امروز به خوبی حفظ شده و از گزند جنگ داخلی ۱۴ ساله نیز در امان مانده است. چند کنیسه و همچنین یک مدرسه یهودی در باقت قدیمی دمشق نیاز به تعمیر دارند.
توجه جهانی به اقتصاد و گردشگری سوریه
رسانه‌های امور گردشگری مانند «توریسم رویو» نیز ۱۵ تیرماه گزارش دادند که در پی لغو تحریم‌های آمریکا، توجه سرمایه‌گذاران جهانی برای کمک به احیای اقتصاد و گردشگری سوریه جلب شده است.
حکومت الشرع نیز برنامه‌های گسترده‌ای برای بازتعریف چهرهٔ سوریه طراحی کرده و وجود میراث فرهنگی متعدد در کنار استفاده از مهارت‌های مهاجران بازگشته و درس گرفتن از موفقیت‌های کشورهای دیگر منطقه ابزار مهمی برای یک چشم‌انداز روشن برای این کشور است.
کار تعمیر آثار باستانی در پالمیرا که در طول جنگ با داعش به‌شدت تحت تأثیر قرار گرفته بود و مرمت قلعهٔ حلب که اهمیت باستانی زیادی دارد، این روزها در دستور کار است.
وجود ده‌ها هزار سوری مقیم خارج از کشور که به زبان کشور محل زندگی خود مسلط شده و فرهنگ کشور میزبان را آموخته‌اند، از نظر مقامات حکومت جدید سوریه، می‌تواند نقش مهمی در سرعت روند بازسازی و سازماندهی تورهای گردشگری ایفا کند.
